Lalki cieniowe mają tyle odmian i wariantów, że gdyby chcieć opisać każdy z nich, wówczas trzeba byłoby każdej poświęcić osobny artykuł. Początkowo może ten fakt dziwić, bo większość z nas, myśląc o lalce cieniowej, wyobraża sobie zapewne kształt wycięty z tektury i przymocowany do wykałaczki. Jak zatem można mówić o tylu rodzajach tej formy? Zapewniam jednak, że znacie je doskonale!
To, co jednak łączy wszystkie te rodzaje to fakt, że zawsze są dwuwymiarowe oraz zawsze towarzyszy im strumień światła.
Lalka cieniowa urodziła się w Chinach – tak prawią najstarsze legendy. Do dziś w niektórych publikacjach spotykamy się z zamiennie stosowaną nazwą – teatr cieni vs. Chiński teatr. Była to rozrywka, która – z oczywistych względów – uświetniała wieczorne spotkania. Niejednokrotnie towarzyszyły temu muzyka, czy efekty dźwiękowe tworzone na żywo. Co ciekawe nie była to rozrywka zarezerwowana wyłącznie dla wyższych klas społecznych. Również w biedniejszych rejonach Chin, ludzie mogli poznawać historie swoich przodków z wykorzystaniem wyłącznie prześcieradła i lampy. Na królewskich dworach dysponowano większymi możliwościami, dlatego często dzięki odpowiednim technikom grano nie tylko cieniem, ale również i kolorem. Wkrótce popularność lalki cieniowej rozniosła się poza granice Chin. Mówi się, że Mongołowie, którzy podbili Chiny w XIII wieku, lubili oglądać cienie w swoich jurtach. Zabierali ze sobą sztukę, która stała się popularną rozrywką w dynastii Yuan. Teatr cieni pojawił się w Paryżu i Marsylii, kiedy francuscy misjonarze wrócili z Chin w 1767 roku. Podobno w ten sposób ów teatr trafił do Europy. Przedstawienia początkowo znane były jako Ombres Chinoises, czyli Chińskie cienie [2].
Najlepiej wieczorem, kiedy będzie już nieco ciemniej zapal lampkę i skieruj ją w kierunku ściany. Następnie podnieś dłonie, aby były pomiędzy ścianą a źródłem światła. Tak powstanie cień! Następnie spróbuj poukładać ręce w różny sposób. Zobacz, co z tego wyjdzie! Jakie możliwości kryją Twoje dłonie! Dla zachęty zamieszczamy rysunki, które pomogą Ci stworzyć zwierzęta, rośliny i różne stwory.
Przypisy
[1] Lalka cieniowa, [w:] Encyklopedia teatru polskiego
[2] https://www.chinytolubie.pl/chinski-teatr-cieni/
Spróbujcie sami wykonać lalkę cieniową razem z naszą aktorką Natalią Sacharczuk
Zanim przystąpicie do wykonania lalki pamiętajcie, że:
W filmie zostały wykorzystane lalki ze spektaklu: Koziołek Kręciołek, reż. Bogusław Byrski, scenografia Maciej Szymanowicz.
Historia naturalna czyli o niezwykłych żyjątkach, reżyseria: Jędrzej Piaskowski, 2019r., teatr cieni w wykonaniu Łukasza Staniewskiego, fot. Monika Stolarska
Próba do spektaklu Historia naturalna czyli o niezwykłych żyjątkach, reżyseria Jędrzej Piaskowski, na zdjęciu Łukasz Staniewski wykonujący teatr cieni, fot. Tomasz Tylus
Teatr cieni pojawia się także w spektaklu Koziołek kręciołek , reżyseria: Bogusław Byrski, 2017r.